بافندگی و نساجی از بومی‌ترین هنرهای ایرانی و یزدی است و سابقه‌ای دیرینه و هزار ساله دارد. استان یزد همواره از مراکز مهم بافندگی بوده و در کنار هنر و معماری بی‌نظیر و زیبا و چشم‌نوازش در بافندگی بافته‌های داری و غیر داری نظیر قالی‌بافی، شعربافی، زری‌بافی، شال‌بافی، ترمه، مخمل و به‌ ویژه زیلو نیز درخشیده است.زیلو زیراندازی ساده و بی‌ تکلف و با دوام و خنک و بهداشتی است. تار و پودش از پنبه تشکیل یافته است. ساده و با وقار است زیرا تنوع رنگی محدودی دارد و آرایه‌های آن نقش‌های ساده هندسی بیش نیست. نقوش زیلو ارتباط عمیقی با فرهنگ مردم دارد. این سادگی و صداقت هم‌گام و سازگار با بناها و روحیه قانع مردم این خطه است.

زیلو بافی یکی از هنرهای درخور توجه ایرانیان بوده است و از ظواهر امر چنین برمی‌آید که قدمتی بسیار طولانی در تاریخ هنر و فرهنگ ایران زمین دارد. اینکه چرا سرزمین ایران مهد تولید زیباترین و ارزشمندترین آثار فرش‌ بافی جهان شده است محل بحث و گفتگوهای بسیار بوده اما آنچه در این آثار رخ می‌نماید نشان از ذوق سرشار ایرانیان دارد که سعی در هر چه زیباتر کردن محیط زندگی خود داشته‌اند و تا حد امکان در تنوع و گونه‌گونی در پی این زیبایی بوده‌اند.زیلو نیز یکی از این هنرهای با ارزش بوده که نشان از دقت نظر و نگاه ظریف و زیباپسند ایرانیان دارد. این که این هنر نخست از کدام نقطه از ایران بزرگ برخاسته به درستی نمی‌توان مشخص کرد چرا که تاریخ دقیق وجود ندارد و منابع مکتوب نیز دارای آن چنان اطلاعاتی نیستند که بتوان از روی آنها سوابق تاریخی این فرش را بررسی کرد. در منابع تاریخی موجود نیز مشخصاً به زیلو پرداخته نشده و تنها هرکجا نامی از بنایی، خاصه مساجد بوده است در توصیف موقعیت و دارایی‌های آن مسجد نامی از زیلو نیز به میان آمده است. باتوجه به اینکه این نوشتارها نیز اطلاعات کمی از زیلوهای بعد از اسلام به دست می‌دهند و مطلبی درباره ویژگی‌های این هنر در قبل از اسلام ندارند.

زیلوی یزد اگرچه با کتیبه‌ هایش هویتی انکار ناپذیر دارد و هر مسجد و مکان دینی در سراسر ایران نشانی و فرشی به یادگار از این خطه دارد، جای تأسف است که امروز درگذر زمانه آن هم در مراکز اصلی تولید و بافت آن یعنی شهر میبد و اردکان این هنر مهجور مانده و در میان فرش‌ها و زیراندازهای ماشینی گرفتار و رو به نابودی است. میبد را باید یکی از مراکز مهم تولید زیلو دانست و بی‌شک در گسترش و رونق این فرش، میبد سهم بسزایی داشته است چرا که شاهکارهای موجود هنر زیلوبافی متعلق به استادکاران و بافندگان میبدی است. نکته درخور توجه آنکه با همه ویژگی‌ها و اهمیتی که این فرش داشته پژوهشی درخور تأمل در این هنر نشده است درحالی که هر یک از ابعاد مختلف این هنر ظرفیت پژوهشی مستقل دارد. خاستگاه هنر زیلو بافی در استان یزد محلی به نام بشنیغان در میبد بوده که از این محل به جاهای دیگر رواج یافته است. به دلیل شباهت زیاد زیلو به حصیر در نقش و بافت، می توان احتمال داد که زیلوبافی مرحله تکمیل یافته حصیربافی است و بافندگان آن از این صنعت الهام گرفته اند. زیلو در نقش و بافت شباهت بسیاری به حصیر دارد و همانند حصیر یکی از موارد استفاده آن در مساجد،مصلی ها و اماکن متبرکه است.

زیلو فرشی است که در اندازه های استاندارد و برای بافت های زیر انداز و سجاده و غیره بکار می­رود. زیلو هایی که بیشتر مصرف خانگی دارند، این نوع زیلوها بیشتر جوهری و به رنگ آبی و گلی بافته می‌شود. قیمت این نوع زیلو در مقایسه با انواع دیگر ارزان تر است. زیلو هایی که مخصوص استفاده در مساجد است و معمولاً به رنگ آبی و سفید است. زیلو هایی نفتال که ازمرغوب ترین نوع  است و به رنگ سبز و نارنجی بافته می‌شود و قیمت آن ها هم نسبت به بقیه رنگ های زیلو ها بیشتر است. برخی از ایرانگردان خارجی نیز در سفرنامه‌های خود از زیلوی میبد یاد کرده اند.

زیلو و تاریخچه زیلو

زیلو یکی از مناسب ترین و با دوام ترین کف پوش ها به ویژه برای مناطق کویری است که از قدیمی ترین محصولات دست بافت یزد محسوب شده و قدمت آن به پیش از اسلام می رسد. ناصرخسرو در سفرنامه خود و تنها در یکی شهرها که از شهرهای شرقی ایران است به بیش از ۵۰۰ کارگاه زیلوبافی اشاره می کند و در ذکر ویژگی های مساجد ایران در قرن چهارم ه.ق زیلو را از کفپوش های مهم می داند. این فرش نخی هر چند به ظاهر ساده است اما فنون و روش های ساخت آن نشان دهنده غنای فرهگنی، فکر و اندیشه بارور شده ای است که در پس هرتار و پود آن نهفته است.

این فرش در نقش و بافت شباهت هایی به حصیر دارد. انواع زیلو براساس کاربرد، اندازه و رنگ های به کار رفته در آن ها تقسیم بندی می شوند. کاربرد زیلو (به ویژه در ابعاد بزرگ) اغلب در مساجد بوده و از زیلوهای با اندازه های کوچک تر برای پوشش کف اتاق ها و منازل استفاده می کردند. زیلوهایی که با رنگ سفید و آبی بافته می شد در مساجد و امامزاده ها مورد استفاده قرار می گرفت که هماهنگی بسیار زیبایی با ساختار طرح ها و رنگ های کاشیکاری و آجرکاری این بناها داشت. زیلوهایی که به رنگ آبی و قرمز بافته می شد به زیلوی جوهری مشهور بوده و معمولا مرغوبیت کمتری داشت. مرغوب ترین زیلو نفتال نام دارد که به رنگ سبز و نارنجی بوده و بیشتر در منازل مورد استفاده قرار می گرفت. این رنگ آمیزی با توجه به زمینه قالی ها که عمدتا لاکی بود هماهنگی بسیار زیبایی ایجاد می کرد. با وجود اینکه در بافت زیلوها فقط از دو رنگ استفاده می شد این محدودیت هیچگاه از زیبایی و جذابیت این دست بافته ها نمی کاست و استفاده از طرح های متنوع که گاه نقش آیات قرآن و طرح های هندسی را نیز شامل می شد بر زیبایی آن می افزود.