فرش گبه و بلوچ

فرش های بلوچی (فرش بلوچ نیز نامیده می شوند) فرش های دست بافتی هستند که در اصل توسط عشایر بلوچ بافته می شوند این عشایر در نزدیکی مرزهای ایران،پاکستان و افغانستان زندگی می کنند.جمعیت این عشایر به چیزی حدود 764 میلیون نفر می رسد.جمعیت اقلیت این عشایر در بحرین و استان پنجاب هند زندگی می کنند.70 درصد از این عشایر بلوچ در منطقه اصلی پاکستان زندگی می کنند که به دو گروه تقسیم می شوند : گروه سلیمانی و گروه مکرانی.

فرش هایی که در شهر مشهد به فروش می رسند به نام فرش بلوچ مشهد شناخته می شوند و از طرف دیگر آن دسته از فرش هایی در بازار شهر هرات در افغانستان به فروش می رسند با نام فرش بلوچ هرات شناخته می شوند.این فرش ها اغلب کوچک هستند و دارای الگوهای شاد و زنده می باشند.رنگ های غالب در این فرش بلوچ،قرمز،سورمه ای و آبی تیره هستند.تار این فرش ها از الیاف پشمی و یا ترکیبی از الیاف پشمی با موی بز است،الیافی که در بافت فرش های جدیدتر به کار می رود اغلب از جنس پنبه است.بلوچستان منطقه ای است که در بخش جنوب شرقی فلات ایران قرار دارد که از کنار کویر پنجاب در غرب و کوه هایش تا مرزهای غربی سند و هند را در برمی گیرد.به نظر می رسد بلوچستان در سال 1870 رسما بین پاکستان و ایران تقسیم شده است.بلوچستان بزرگترین ایالت کشور کنونی پاکستان است که در غرب این کشور واقع شده است.

فرش های بلوچی (که فرش بلوچ نیز نامیده می شوند) فرش هایی هستند که در اصل توسط عشایر بلوچ بافته می شوند این عشایر در نزدیکی مرزهای ایران و پاکستان و افغانستان زندگی می کنند.فرش هایی که در شهر مشهد به فروش می رسند به نام فرش بلوچ مشهد شناخته می شوند و از طرف دیگر آن دسته از فرش هایی در بازار شهر هرات در افغانستان به فروش می رسند با نام فرش بلوچ هرات شناخته می شوند.این فرش ها اغلب کوچک هستند و دارای الگو های شاد و زنده می باشند.رنگ های غالب در این فرش بلوچ لاکی،سورمه ای و آبی تیره هستند.تار این فرش ها از الیاف پلی استر است،الیافی که در بافت فرش های جدیدتر به کار می رود اغلب از جنس پنبه-پلی استر است.یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های گبه‌ های ماشینی نرمی فوق‌العاده و گرمی آن‌هاست.مردمان چادرنشین به منظور محافظت خود در برابر سرمای زمین این قالیچه‌ها را با پرزهای بلند می‌بافند همچنین در بافت آن‌ها از پودهای فراوان استفاده می‌کنند،همین کار نیز موجب گرم و نرم شدن گبه‌ها می‌شود.

ویژگی های فنی بافت فرش های بلوچ ماشینی

شیوه ی بافت مهم ترین ویژگی قالیچه های بلوچی می باشد و نوع گره آن ها فارسی حداکثر ۱۶۰۰ گره در دسی متر مربع و در موادر استثنایی ۳۰۰۰ گره در دسی متر مربع می باشد. استفاده از موی بز در کنار پیچ فرش ها از ویژگی قالیچه های بلوچ می باشد که دربافت های قدیم و جدید بلوچی است. تار و پود و پرز آن ها اکثراً از پشم است. پشم های محلی که استفاده از چله پشم در بافت های قدیمی از ویژگی های مهم آن بود که در سال های اخیر کاربرد نخ پنبه تا حدی از اصالت اولیه این بافته ها کاسته است و همچنین دار به صورت افقی است.

شاخصه های فرش بلوچ

اعداد شانه‌ی گبه‌های ماشینی از ۳۲۰ تا ۷۰۰ شانه متغیر است.در حقیقت می‌توان گفت این قالیچه‌ها با تعداد شانه‌ی پایین بافته می‌شوند.اما دلیل این کار چیست؟

در فرش‌ها هرچه تعداد شانه کمتر باشد ارتفاع نخ خاب (پرزهای فرش) بیشتر است بنابراین فرش‌هایی با تعداد شانه‌ی پایین ضخیم‌تر و نرم‌ترند حتماً به یاد دارید که گفتیم ضخیم بودن از ویژگی‌های گبه‌های دستبافت است.حال می‌بینیم که گبه‌های ماشینی نیز به دلیل تعداد پایین شانه این ضخامت را دارند بنابراین گبه‌های ماشینی هم با پرزهایی در حدود ۱ سانتی‌متر،قالیچه‌های گرم و نرمی‌ به شمار می‌آیند.گفتنی است که تراکم طولی گبه ماشینی بین ۷۰۰، ۸۰۰، ۱۰۰۰، ۱۵۰۰ و ۲۱۰۰ متغیر است.معمولاً این گبه‌ها را با تراکم طولی پایین می‌بافند در نتیجه گبه‌های ماشینی هم مثل گبه‌های دستبافت سبک‌اند.عشایر گبه‌ها را به این دلیل سبک می‌بافتند که به راحتی بتوانند آن‌ها را در مسیرهای طولانی کوچ‌نشینی حمل کنند اما امروزه سبکی گبه‌های ماشینی به شستشوی راحت آن‌ها کمک می‌کند.

رنگبندی فرش های طرح بلوچ

عمل دواشور کردن فرش

به یکی از روش هایی که برای تهیه فرش کهنه نما استفاده می شود،عمل دواشور کردن گفته می شود.در حال حاضر دواشور کردن یکی از مهمترین روش هایی است که برای همین منظور استفاده می شود در این روش از هیپوکلریت کلسیم که یک ماده شیمیایی است و در اصطلاح تجاری به آن سود و پودر سفید گری نیز گفته می شود برای دواشور کردن فرش استفاده می شود به این روش کلرینه کردن نیز گفته می شود و زمانی که از آن استفاده می شود الیاف و پشم فرش با از دست دادن فلس های خود حالت صیقلی پیدا می کند.هم اکنون عمل دواشور کردن فرش بیشتر برای فرش های صادراتی انجام می شود و تجاری که در زمینه فرش فعالیت می کنند برای این که به فرش ها ارزش بیشتری ببخشند آن ها را دواشور می کنند تا فرش کهنه نما را صادر کنند.